Eiwit (of zoals de hele wereld het noemt: proteïne, maar wij kiezen ervoor om het eiwit te noemen) geeft net zoveel kcal als koolhydraten: 4 kcal per gram eiwit. Het lichaam gebruikt ze als bouwstof voor nieuwe cellen. Als je vier bent, zijn eiwitten dus erg nodig. Maar ze zijn als je ouder wordt, zijn ze niet heel hard nodig. Beetje celvernieuwing, beetje (béétje) spiermassa, beetje hersenontplooiing. Je kunt wel af met ongeveer 0,8 gram eiwit per kg lichaamsgewicht. Ik heb met mijn bijna 70 kilo aan 55 gram eiwit per dag genoeg. Daar kom je als je als je niet veganistisch bent, vrij eenvoudig aan. In alle dierlijke voedingsstoffen, zoals eieren, zuivel en kaas, zitten veel eiwitten. Maar eigenlijk zitten in álle voedingsstoffen eiwit. Van noten tot wortel tot aardappelen. Als je wel veganistisch bent, is het dus ook geen opgave om eraan te komen, maar moet je misschien iets meer opletten.
Als je gaat letten op je vezels, maak je automatisch een overstap naar meer plantaardige eiwitten. In dierlijke producten zoals kaas en vlees, zitten namelijk nul vezels. Dus in principe hoef je je dan nog niet echt op te letten of je aan je eiwit komt, want dat red je ook dan met gemak.
Wat je hierbij wel moet weten over eiwitten, is dat eiwit eigenlijk best wel een domme nineties naam is. Een eiwit kan namelijk twee dingen betekenen:
(1) een volledig proteïne, waarbij alle essentiële aminozuren bij elkaar zitten in één product. Eiwitten bestaan namelijk uit 27 aminozuren, waarvan je er negen uit voeding moet halen. De rest kan je lichaam er zelf bij maken en is dus meer extra om het lijstje nog wat verwarrender te maken. Die negen aminozuren (ik ga ze hier niet opnoemen want en dan?) zitten bij elkaar bij alle dierlijke producten, soja (dus tofu) en nog wat granen zoals quinoa en boekweit.
2) een niet-volledige proteïne, waarbij er dus wel 7 of 8 van die essentiële aminozuren aanwezig zijn, maar er net ééntje mist. Dat is het geval bij bijna alle niet dierlijke eiwitten. Alsof die oom op een verjaardag, die altijd zit te zeiken op je vegan nichtje op een verjaardag, het heeft bedacht. Nu, dit kan best lullig uitkomen. Als je bijvoorbeeld een dag linzen en bonen eet, maar geen granen, zoals een wrap of muesli in de ochtend, dan kan je lichaam eigenlijk niets met de eiwitten uit linzen en bonen. De eiwitten werken alleen als je ze volledig maakt. Daar heb je ongeveer een dag de tijd voor.
En dat is even wennen voor ons. Want in de jaren negentig, toen melk nog goed was voor elk (en vooral om niet de blooper van de melkplas te hoeven te erkennen) dachten we niet zo goed aan de verschillende eiwitten. We aten gewoon heel veel dierlijke proteïne en en macaroni en Knorr-wereldgerechten en alles leek goed te komen met de wereld.
Nu we een paar maten en wat hart-en vaatzieketen zijn opgeschoven met zijn allen, is het misschien toch handig te weten dat je plantaardige eiwitten moet combineren, om ze volledig te laten worden. Daarvoor moet je onthouden dat bonen methione missen en rijst en tarwe missen lysine. Bonen zitten bomvol lysine, tarwe en rijst zitten bomvol methione. Dus combineer dat op een dag.
Mijn tip is daarom als je meer vezels gaat eten en dus meer bonen en linzen – en dus minder ruimte in je dieet overhoudt om heel veel nineties proteïne naar binnen te schuiven – om de volkoren gluten niet volledig te mijden (ja, ik weet dat je hoopte dat ik ‘croissantjes’ zou zeggen). Dus alleen geen of minder gluten als je er echt heel moe van wordt. En anders gewoon je boterham opeten. Beloofd?
De Ketogod en de Slepende Melkziekte
Eiwitten zijn dus nodig, maar op zich niet heel lastig uit ons dieet te halen. En toch hebben we geleerd dat als we willen afvallen, eiwit dan ‘heel belangrijk’ is. Dat komt door de Ketogod. Het ketodieet schrijft voor dat koolhydraten heel slecht zijn en eiwitten heel goed. Je moet dan dus heel veel kip, kaas en noten eten. En eiwitshakes meenemen naar je bureaubaan. En je mag geen koolhydraten, dus je mag geen volkoren brood, linzen, bonen. Eigenlijk alles waar heel veel vezels in zitten, die mag je juist niet.
En ik weet het, het klinkt een beetje als mean girls, om dan nu te zeggen dat het ketodieet heel slecht is en veel vezels eten dan heel goed, maar ik ga er toch twee alinea’s aan wijden (en verder alleen maar af en toe een slechte grap maken over de ketogod, maar verder niets)
Het ketodieet zorgt ervoor dat je lichaam een soort van verzuurt, waardoor het vet gaat verbranden en niet meer het vet kan opnemen. Dat noemen ze de ketogene (heilige) status. Het gebeurt ook bij één op de negen koeien die hun kalfje missen, maar dan noemen ze de status niet heilig, maar ‘slepende melkziekte’. Dit is de beschrijving op de site Veehouder & Veearts: “Koeien met ketose worden traag, hebben weinig eetlust, nemen onvoldoende krachtvoer op, geven minder melk, hebben stijve mest en hun conditie neemt snel af. De uitgeademde lucht van koeien met ketose ruikt naar aceton.”
Mensen die in de ketogene status komen, lijken een beetje te zweven. Ze kunnen ook een verminderde adem krijgen. Ik stel voor dat we bij mensen vanaf nu de ketogene status ook ‘slepende melkziekte’ noemen. En of het nu bij koeien heel anders gaat dan bij mensen. Of je er nu echt van afvalt of niet, bijna geen mens houdt de slepende melkziekte lang vol. Ik begrijp dat dat geweldig klinktk e helemaal volproppen met kip en kaas en noten. En volgens Ketoïanen superverzadigend. Maar uiteindelijk word je gewoon weer dikker, want je gaat heus wel weer een keer een broodje eten. Eet gewoon dat broodje. Maar dan alleen als het volkoren is.