Eiwit (of zoals de hele wereld het noemt: proteïne, maar wij kiezen ervoor om het eiwit te noemen) geeft net zoveel kcal als koolhydraten: 4 kcal per gram eiwit. Die magere kwark, geeft daardoor toch nog best wel wat kcal. En toch denken we met zijn allen dat eiwitten heel goed voor ons zijn en dat je er ook niet echt aan van komt.
Waarom is dat? Dat komt omdat de functie van eiwit best wel cool is. Ons lichaam gebruikt ze als bouwstof voor nieuwe cellen. Als je vier bent, zijn eiwitten dus erg nodig. Maar ze zijn als je ouder wordt, niet heel hard nodig. Beetje celvernieuwing, beetje (béétje) spiermassa, beetje hersenontplooiing. Je kunt ruimschoots af met ongeveer 0,8 gram eiwit per kg lichaamsgewicht. Ik heb met mijn bijna 70 kilo aan 55 gram eiwit per dag genoeg.
Daar kom je als je als je niet veganistisch bent, vrij eenvoudig aan. In alle dierlijke voedingsstoffen, zoals eieren, zuivel en kaas, zitten veel eiwitten. Maar uiteindelijk zitten in álle voedingsstoffen eiwit. Van wortel tot aardappelen tot olijfolie tot noten. Als je wel veganistisch bent, is het dus ook geen opgave om eraan te komen, maar moet je misschien iets meer opletten als je bijvoorbeeld net begint en eigenlijk alleen nog maar boterhammen eet met pure hageslag ofzo.
Als je gaat letten op je vezels, maak je automatisch een overstap naar meer plantaardige eiwitten In dierlijke producten zoals kaas en vlees, zitten namelijk nul vezels, dus die zul je moeten inruilen voor vezelrijke producten zoals erwten, bonen en linzen. Die producten hebben heel veel eiwit ook. Bingo!
Wat je hierbij wel moet weten over eiwitten, is dat eiwit eigenlijk best wel een domme nineties naam is. Eiwitten bestaan namelijk uit 27 aminozuren (ik weet ook niet echt wat een aminozuur is ofzo, geen zorgen, ik maak het verhaal niet heel veel technischer dan dit), waarvan je er negen uit voeding moet halen. De rest kan je lichaam er zelf bij maken (Ok, whatever, waarom ze dan niet gewoon praten over negen aminozuren is mij volledig duister, volgens mij praat iedereen maar gewoon wat na). Die negen aminozuren, die zitten bij elkaar bij alle dierlijke producten, soja (dus tofu) en nog wat granen zoals quinoa en boekweit. In de andere vezelrijke voedingstoffen zitten zeven of acht van die essentiële aminozuren, maar mist er net ééntje. En als er eentje mist, dan werken ze allemaal niet meer. Ja inderdaad. Alsof die zeikende oom op een verjaardag die je nichtje uitlacht omdat ze niets kan eten op de BBQ omdat er geen vegaburgers zijn geregeld, het heeft bedacht.
Maar waarom staat dit niet nergens? Dit is toch vrij essentieel? Ikzelf denk dus dat het komt uit de jaren negentig, toen melk nog goed was voor elk (en vooral om niet de blooper van de melkplas te hoeven te erkennen). Toen dachten we niet zo goed aan de verschillende aminzuren. We aten gewoon heel veel dierlijke proteïne, ontdekten net exoten als macaroni en Knorr-wereldgerechten en alles leek goed te komen met de wereld. En dus noemden we de plantaardige onvolledige eiwitten, ook gewoon eiwit. Kniesoor die op dat ene aminozuurtje let toch.
Nu we een paar maten en wat hart-en vaatziekten zijn opgeschoven met zijn allen, is het misschien toch handig te weten dat je plantaardige eiwitten moeten aanvullen. Daarvoor kun je onthouden dat bonen en groente het aminzouur methione missen en rijst en tarwe lysine missen. Bonen zitten bomvol lysine, tarwe en rijst zitten bomvol methione. Die twee vullen elkaar dus aan.
Mijn tip is daarom als je meer vezels gaat eten, de volkoren gluten niet volledig te mijden. Dus alleen geen of minder gluten als je er echt heel moe van wordt. Zorg dan wel dat je elke dag rijst eet, anders word je alsnog moe omdat je niet genoeg eiwit binnenkrijgt. En iedereen die eerder dacht dat ie moe werd van gluten: dat waren de croissantjes en die ‘zuurdesempizza’s’ die gewoon bomvol witte bloem zitten. Gewoon je boterham opeten jij.
De Ketogod en de Slepende Melkziekte
Eiwitten zijn dus nodig, maar op zich niet heel lastig uit ons dieet te halen want ze zitten overal in. En toch hebben we geleerd dat als we willen afvallen, eiwit dan ‘heel belangrijk’ is. Alsof er niet gewoon 4 kcal per gram eiwit in zit, alsof je het ‘gratis eet’.
Waar komt dat door? Dat komt door de Ketogod. Het ketodieet schrijft voor dat koolhydraten heel slecht zijn en eiwitten heel goed. Je moet dan dus heel veel kip, kaas en noten eten. En eiwitshakes meenemen naar je bureaubaan. En je mag geen koolhydraten, dus je mag geen volkoren brood, linzen, bonen. Eigenlijk alles waar heel veel vezels in zitten, die mag je juist niet. Nou dat is mooi, want je had natuurlijk niet écht zin om die bonen te eten en je gaat dat broodje wel missen en die aardappel, maar je zou dat stukje kip en die mayonaise veel harder missen.
En ik weet het, het klinkt een beetje als mean girls, om dan nu te zeggen dat het ketodieet heel slecht is en veel vezels eten dan heel goed, maar ik ga er toch twee alinea’s aan wijden.
Het ketodieet zorgt ervoor dat je lichaam een soort van verzuurt, waardoor het vet gaat verbranden en niet meer het vet kan opnemen. Dat noemen ze de ketogene (heilige) status. Het gebeurt ook bij één op de negen koeien die hun kalfje missen, maar dan noemen ze de status niet heilig, maar ‘slepende melkziekte’. Dit is de beschrijving op de site Veehouder & Veearts: “Koeien met ketose worden traag, hebben weinig eetlust, nemen onvoldoende krachtvoer op, geven minder melk, hebben stijve mest en hun conditie neemt snel af. De uitgeademde lucht van koeien met ketose ruikt naar aceton.”
Mensen die in de ketogene status komen, beschrijven de verminderde eetlust haast als een verlichte status. Het is gelukt! Ze kunnen ook een verminderde adem krijgen. Ik stel voor dat we bij mensen vanaf nu de ketogene status ook ‘slepende melkziekte’ noemen. En of het nu bij koeien heel anders gaat dan bij mensen. Of je er nu echt van afvalt of niet. Bijna geen mens houdt de slepende melkziekte lang vol. Ik begrijp dat dat geweldig klinkt om je helemaal volproppen met kip en kaas en noten en wat blaadjes sla. En volgens Ketoïanen superverzadigend. Maar uiteindelijk word je gewoon weer dikker, want je gaat heus wel weer een keer een broodje eten.
Goed, dit was het dan over eiwit. Pas als je echt heel veel sport over langere tijd en je merkt dat je een beetje raar gaat praten, mag je die shake gaan eten met extra veel eiwit (en dus ook extra veel kcal, dat ook). Maar eerst maar eens meer vezels eten. Als je dat gaat doen, kun je haast niet om de peulvruchten heen. En dan zit je sowieso wel gebakken.